ESK we Wrocławiu zagrożona?

Grzegorz Chojnowski: W dobrym kierunku, ale z błędami i z polityczną grą w tle

Raport komisji monitorującej przygotowania miast do pełnienia tytułu Europejskiej Stolicy Kultury to rzecz rutynowa. Przypomnijmy sobie, jak UEFA poganiała gospodarzy piłkarskich mistrzostw Europy. Udało się Euro 2012, uda się ESK 2016 - dziś jestem o tym przekonany, obserwując pracę kuratorów i konkretyzowanie się wizji (rozmów z poszczególnymi kuratorami można słuchać co tydzień w środowym Wieczorze z Kulturą w Radiu Wrocław).

Raport zwraca uwagę na kilka spraw, z których dwie są ważne, trzecia tylko kosmetyczna. Ważne jest z pewnością finansowanie całego projektu i tu mamy poważny brak: rząd nie zabezpieczył jeszcze swojego wkładu w ESK. To duże pieniądze, 30 procent budżetu planowanego na 100 milionów euro (pozostałe źródła: miasto, region, sponsorzy, Unia Europejska). Trudno podpisywać umowy z gwiazdami, kontrakty na superwidowiska czy bardziej wymagające funduszy długofalowe programy bez wiedzy na temat środków do dyspozycji. Minister Bogdan Zdrojewski nie chce odkryć kart, być może z powodu krytycznej oceny zawirowań wokół struktury zarządzania ESK, być może nie podobają mu się pomysły artystyczne, być może przyczyna tkwi w więcej niż szorstkiej relacji byłego prezydenta Wrocławia z obecnym.

Rzeczywiście, Rafał Dutkiewicz popełnił parę błędów. Ambicjonalnie rozstał się z Adamem Chmielewskim (pod jego wodzą przygotowano zwycięską aplikację), zatrudnił (bo przecież nie wyłonił w fasadowym konkursie) tandem dyrektorów Krzysztofów: Maja i Czyżewskiego, by potem rozstać się z Czyżewskim i w końcu wprowadzić w życie ideę kuratorską (co proponowali zresztą uczestniczący w owym konkursie na szefa ESK zarówno Adam Chmielewski, jak i Anna Wołek, była dyrektorka Impartu). Straciliśmy przez to wszystko kilkanaście miesięcy, dokładnie tyle, ile dzieli ogłoszenie pierwszej wersji programu artystycznego stolicy kultury przez partnerskie San Sebastian (też będzie pełniło tę funkcję w 2016) od ogłoszenia założonego w harmonogramie Wrocławia. San Sebastian, jak wskazuje unijny raport, zrobi to w lutym, czyli za dwa miesiące, aby od lipca (tego roku!) wejść w fazę produkcji. Wrocław ma ujawnić swój projekt dopiero w połowie 2015 roku (choć podobno 80 procent programu już powstało).

Druga ważna kwestia to zauważony przez panelistów brak współpracy z regionem, czyli znów w grę wchodzą finanse, no i polityka. Prezydenta Dutkiewicza i marszałka Rafała Jurkowlańca zdecydowanie więcej dziś dzieli niż łączy. A biorąc pod uwagę jeszcze fakt corocznego planowania budżetu województwa, problem zdaje się niełatwy do rozwiązania. Z drugiej strony, na przykład Ewa Michnik, kuratorka opery, już rozpoczęła konkretne działania organizacyjne dotyczące wystawienia zarzueli na Stadionie Miejskim. Zaprosiła do współpracy amatorskie grupy taneczne i wokalne z miasta i Dolnego Śląska, za rok podczas otwartej prezentacji wyłoni półfinalistów, później finalistów, którzy wraz z profesjonalistami pojawią się w finalnej obsadzie. Na poziomie artystycznym można, na poziomie władzy i decyzji ekonomiczno-politycznych nie?

No i wreszcie rzecz trzeciorzędna: postulowany przez autorów raportu wybór dyrektora artystycznego ESK. Dziś nie ma już sensu nominować na takie stanowisko kogoś z zewnątrz, może nawet podobna osoba przy obecnym systemie zarządzania nie jest potrzebna. Skoro jednak Biuro ESK zobowiązało się do końca grudnia 2013 przedstawić nowego szefa (tak piszą paneliści), trzeba było to zrobić. Teraz mamy 8 stycznia, a o dyrektorze artystycznym całości opinia publiczna nie usłyszała. Dość długo świętowaliśmy Boże Narodzenie i Nowy Rok, ale po wizycie Trzech Króli należy się i Unii, i Dolnoślązakom (Polakom) informacja. Na pewno będzie to (jest?) ktoś z grona kuratorów. Tak zobowiązała się nasza delegacja podczas spotkania z autorami raportu. Kolejne opóźnienie (mało znaczące, lecz opóźnienie) stało się faktem.

Czas na odpowiedź na raport i postulowane poprawki miasto (i wszyscy zaangażowani w projekt) ma do końca marca. I warto by wreszcie nie dawać Panelowi Monitorującemu kolejnych powodów do łajania. Tym bardziej że nic złego  się dzieje - jak konkludują unijni nadzorcy - widząc ilość pracy już włożonej w przygotowania, wprost oświadczając, że projekt zmierza we właściwym kierunku ("the project is going into the right direction"). Na tym etapie określić się musi przede wszystkim minister i rząd, bo kuratorzy (po wycofaniu się również z kuratorskiej funkcji Krzysztofa Czyżewskiego zostało ich ośmioro) nie ukrywają, iż właśnie niepewność co do kwot do wykorzystania poważnie wstrzymuje ruch.

Katarzyna Mieczkowska - Czerniak - wiceprezydent Lublina - miasta, które doszło do ścisłego finału w walce o przyznanie tytułu Europejskiej Stolicy Kultury

ESK - Polska Racja Stanu

Zamieszanie, którego jesteśmy świadkami wynika z wielu rzeczy, a jedną z nich jest to, że w Polsce nie ma jeszcze przetartych szlaków i wypracowanych procedur do takich ogromnych przedsięwzięć. Wrocław przeciera ten szlak i nikt nie mówił, że to będzie proste. Jednak najważniejsze jest to, że Europejska Stolica Kultury powinna być polską racją stanu. To nie jest tylko sprawa Wrocławia ale wszystkich miast w kraju. Polska ma swoje 5 minut i powinna je jak najlepiej wykorzystać i pokazać się z jak najlepszej strony. Dlategu Lublin nadal podtrzymuje swoją propozycję, o której rozmawialiśmy niejednokrotnie z prezydentem Wrocławia, panem Rafałem Dutkiewiczem, że chętnie włączymy się w program przygotowywany przez miasto. Mamy swoje propozycje i mamy nadzieję, że kiedy Wrocław będzie już gotowy z programem, uwzględni także nasze projekty. To propozycje dotyczące Polski i Europy wschodniej czyli "Otwarty Wschód" czy "Dialog ze Wschodem". Te propozycje podobały się prezydentowi Dutkiewiczowi i wierzymy, że zostaną one zrealizowane w 2016 roku. Nie mam żadnych wątpliwości, że Wrocław sobie poradzi.