Dźwiękowa historia: Co nas czeka w roku 2019? Ciekawe rocznice, cz. 1

Pod koniec 2018 r. Sejm RP uchwalił, że rok 2019 będzie poświęcony trzem osobom i dwóm wydarzeniom. Z okazji setnej rocznicy urodzin będzie to rok Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Ten krytyk dyktatury komunistycznej w Polsce i całej Europie Środkowo-Wschodniej, autor słynnych „Dzienników pisanych nocą”, urodził się 20 maja 1919 r. w Kielcach. Jego twórczość pisarska została upowszechniona w Polsce dopiero po 1989 r. W Ubielu na dzisiejszej Białorusi 5 maja 1819 r. urodził się Stanisław Moniuszko herbu Krzywda – kompozytor, dyrygent, pedagog i organista; autor ponad 250 pieśni, operetek, baletów i oper. Do jego najsłynniejszych dzieł należą opery: „Halka”, „Straszny dwór” i „Paria”. Z okazji dwusetnej rocznicy urodzin rok 2019 poświęcony będzie właśnie Stanisławowi Moniuszce, a także Annie Walentynowicz – damie Orderu Orła Białego, opozycjonistce, współzałożycielce i legendzie „Solidarności”, zwanej „Anną Solidarność”. Okazją jest 90. rocznica jej urodzin, która przypada 15 sierpnia.

Sejm zdecydował też, że rok 2019 będzie poświęcony dwóm ważnym wydarzeniom z historii Polski. Po pierwsze – Unii Lubelskiej zawartej pomiędzy stanami Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Doszło do tego 1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie, więc jak łatwo policzyć, okazją do świętowania jest 450. rocznica tego wydarzenia. Po drugie – jest to rok Powstań Śląskich z okazji 100. rocznicy wybuchu I powstania śląskiego, a to wydarzyło się 16 sierpnia 1919.

„Senat Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu zasług polskich matematyków dla światowej nauki, […] ustanawia rok 2019 Rokiem Matematyki” – tak głosi uchwała Senatu z 20 grudnia. Czym kierował się Senat, podejmując taką decyzję? Po pierwsze tym, że Polacy zdecydowanie mają się na tym polu czym pochwalić. Po drugie, 2 kwietnia przypada setna rocznica założenia Towarzystwa Matematycznego w Krakowie. To właśnie to towarzystwo stanowiło niejako fundament dla istniejącego do dziś Polskiego Towarzystwa Matematycznego.

Dwie ważne tegoroczne rocznice obchodzone będą pod patronatem UNESCO. Pierwsza to wspomniana już 200. rocznica urodzin Stanisława Moniuszki. Drugie wydarzenie objęte patronatem UNESCO to 50. rocznica śmierci tragicznie zmarłego 23 kwietnia 1969 r. Krzysztofa Komedy właściwie Krzysztofa Trzcińskiego. Ten kompozytor i pianista jazzowy, twórca znanych na całym świecie standardów jazzowych, był pionierem jazzu nowoczesnego w Polsce i napisał muzykę do 65 filmów.

Co jeszcze wydarzyło się w przeszłości? Dla przykładu kilka dolnośląsko-wrocławskich ciekawostek.

880 lat temu, czyli w roku 1139 r. pojawiła się pierwsza źródłowa wzmianka o istnieniu opactwa św. Wincentego na Ołbinie. Tzw. opactwo ołbińskie należało początkowo do benedyktynów, a następnie do norbertanów i znajdowało się na terenie dawnej wsi Ołbin, leżącej obecnie w granicach Wrocławia. Klasztor, ufundowany przez możnowładcę Piotra Włostowica, został zburzony w 1529 r. Do dziś zachowały się z niego jedynie fragmenty detali architektonicznych przechowywanych w różnych miejscach Wrocławia.

690 lat temu, w roku 1329, wzmiankowano po raz pierwszy zamek Czocha, czyli warownię graniczną wzniesioną na pograniczu śląsko-łużyckim w latach 1241–1247 z rozkazu króla czeskiego Wacława I Przemyślidy. Zamek ten szczęśliwie przetrwał wszystkie zawirowania historii i od ponad 20 lat jest dostępny dla turystów. Niejednokrotnie służył też jako plan filmowy czy serialowy. Co ciekawe, w latach II wojny światowej w zamku mieściła się ponoć szkoła szyfrantów Abwehry, jednak brak na to dowodów.

Dokładnie 500 lat temu, w roku 1519, zaczęła się budowa Domu Kapituły i Biblioteki Katedralnej na Ostrowie Tumskim. Wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany gmach istnieje do dziś i mieści się w nim Muzeum Archidiecezjalne.

250 lat temu, w 1769 r. w Przecznicy k. Świeradowa na Dolnym Śląsku odkryto duże złoża kobaltu. Zbudowana wkrótce po tym odkryciu Kopalnia Maria Anna w Przecznicy była pierwszą i najdłużej działającą na tych ziemiach kopalnią kobaltu. Roboty górnicze rozpoczęto 14 października 1769 r. Trwały one przez blisko 71 lat, do roku 1884, kiedy kopalnię ostatecznie zamknięto. Wlot do jednej ze sztolni znajduje się w pobliżu zabudowań wsi, kilkadziesiąt metrów poniżej pozostałości szybów wydobywczych.

235 lat temu, w roku 1784 w Breslau podjęto decyzję o wydawaniu miesięcznika „Schlesische Provinzialblätter”. Miał to być miesięcznik prezentujący głównie różnorodne wiadomości związane ze Śląskiem, tam też miały być publikowane ogłoszenia oraz literacka kronika śląska. Pierwszy numer wydano 31 stycznia 1785 r., natomiast ostatni, 130. – w grudniu 1849 roku. Czasopismo ukazywało się co miesiąc i zawierało około 100 stron. Były to zeszyty zespalane w dwa tomy rocznie. Miesięcznik ten należał w swoim czasie do najważniejszych periodyków, jakie miały znaczący wpływ na powstanie i zachowanie śląskiej tożsamości. Z nakładem 2100 egzemplarzy w roku 1840 pismo to należało do największych pod względem nakładu w całych Niemczech, a ponadto uważane było za jeden z największych magazynów informacyjnych na Śląsku. Czytelnikami byli przede wszystkim wykształceni mieszczanie oraz szlachta, m.in. urzędnicy administracji i kościoła, oficerzy, właściciele ziemscy, lekarze, aptekarze oraz kupcy. Obecnie periodyk ma duże znaczenie dla genealogii, zawiera bowiem nie tylko informacje na temat urodzin, ślubów i zgonów, ale także interesujące nekrologi i życiorysy zmarłych. Czasopismo w wersji cyfrowej w całości dostępne jest w internecie.

W pierwszej tegorocznej „Dźwiękowej historii” przypominamy ponadto wydarzenia, których rocznice obchodzone będą w styczniu, lutym i marcu br.