Zmarł Dušan Makavejev

Jan Pelczar, GN | Utworzono: 2019-01-25 17:05

Dušan Makavejev w 2012 roku był bohaterem retrospektywy na Nowych Horyzontach we Wrocławiu. Był też gościem festiwalu. Organizatorzy przedstawiali go polskiej publiczności następująco:

"Dušan Makavejev, reżyser i scenarzysta, jedna z czołowych postaci kina jugosłowiańskiego lat 60. i 70., autor kina wyrosłego z bolesnych powojennych doświadczeń wschodnich Europejczyków, zakorzeniony w lokalnej kulturze, odwoływał się jednocześnie do światowych rewolucyjnych nastrojów, naruszał różnego rodzaju tabu - polityczne, obyczajowe, seksualne, w wielu krajach jego filmy były cenzurowane.

Urodził się w 1932 roku w Belgradzie. Studiował psychologię na tamtejszym uniwersytecie, potem będąc już członkiem grup filmowych, uczestnicząc w festiwalach, studiował reżyserię filmową w belgradzkiej Akademii Radia, Telewizji i Filmu. Od 1953 roku tworzył krótkie metraże i dokumenty dla studiów Zagrzeb i Avala.

Jego pierwsze trzy filmy pełnometrażowe, alegoryczne, formalnie inspirowane Brechtem i Godardem: Człowiek nie jest ptakiem (1965), Miłosny przypadek, czyli tragedia telefonistki (1967) i Bezbronna niewinność (1968) zelektryzowały krytykę, były anarchistyczną wizją socjalistycznego Wschodu. Skłonność do radykalnego eksperymentu i braku politycznej poprawności była też cechą późniejszego kina Makavejeva. Jego najsłynniejszy film W.R.: Tajemnice organizmu (1971) jest tego najlepszym przykładem. W 1968 roku Makavejev wyjechał do Stanów Zjednoczonych na stypendium Fundacji Forda. Zajmował się tam postaciami pioniera psychoanalizy Wilhelma Reicha i jego amerykańskich uczniów. Zgromadzone materiały dokumentalne wykorzystał w filmie - polityczno-seksualnej alegorii, rozgrywającej się we współczesnym Belgradzie - który ostatecznie sfinansowała zachodnioniemiecka telewizja. Nagrodzone specjalnym wyróżnieniem jury i nagrodą krytyków FIPRESCI na festiwalu w Berlinie, W.R.: Tajemnice organizmu wywołały skandal, w Jugosławii cenzura zakazała ich wyświetlania, reżyser aż do późnych lat 80. stał się w ojczyźnie persona non grata

"Filmu o sobie Reich doczekał się na długo przed Kinseyem. Obraz "WR: Tajemnice organizmu", dzisiaj zapomniany, w latach 70. był dziełem kultowym, a nawet mitycznym (w Polsce nie pokazano go nigdy). W czasach apogeum rewolucji seksualnej nakręcił go Jugosłowianin Dusan Makavejev, który przypłacił to wieloletnią emigracją, gdyż w jego komunistycznej ojczyźnie film uznano za niebezpieczny politycznie. Na dokumentalną rekonstrukcję biografii uczonego Makavejev nałożył fabularną historię romansu Jugosłowianki z uciekinierem ze Związku Radzieckiego - miała ilustrować tezę Reicha o związkach między represyjnością polityczną a tłumieniem seksualności. (...) Dzieło Makavejeva było apoteozą wymyślonej przez Reicha rewolucji seksualnej. Zgodną z duchem epoki." ("Newsweek")

Złą sławę Makavejeva ugruntował zrealizowany na emigracji w Kanadzie, uznany za pornograficzny film Sweet Movie (1974). W 1981 roku reżyser nakręcił swój największy przebój kasowy Czarnogóra, czyli perły i wieprze (Montenegro), w którym komentarzowi politycznemu i formalnym eksperymentom towarzyszyła historia gospodyni domowej, mierzącej się z seksualną rewolucją. The Coca-Cola Kid (1985) to kolejna międzynarodowa produkcja Makavejeva, jak zwykle ekscentryczne, satyryczne i nie wolne od erotyki spojrzenie na współczesny świat biznesu. Powrót do kraju zaowocował dwoma filmami o politycznym wydźwięku, w których eksperyment ustępuje bardziej tradycyjnej narracji - Manifest (1988) oraz Gorilla Bathes at Noon(1993).

Od 1974 roku Dušan Makavejev był też wykładowcą, m.in. na uniwersytecie Columbia i na Harvardzie".

Roman Gutek: "Makavejev pozostaje też bardzo nowohoryzontowym twórcą. Trochę jak Godard nieustannie kontestował rzeczywistość, był niezwykle krytyczny i bezkompromisowy w tym, co robił. Jednocześnie forma jego filmów jest niezwykle ciekawa, szczególnie pierwszych obrazów. Poza tym Makavejev angażował się bardzo mocno w politykę i ta bezkompromisowość zyskała mu wielu fanów."

Wybrana filmografia:

1965 Człowiek nie jest ptakiem / Man is Not a Bird

1967 Miłosny przypadek, czyli tragedia telefonistki / Love Affair, or the Case of the Missing Switchboard Operator

1968 Bezbronna niewinność / Innocence Unprotected

1971 W.R.: Tajemnice organizmu / W.R.: Mysteries of the Organism

1974 Sweet Movie

1981 Czarnogóra, czyli perły i wieprze / Montenegro

1985 The Coca-Cola Kid

1988 Manifest / Manifesto

1993 Gorilla Bathes at Noon

1994 Hole in the Soul

1996 Danish Girls Show Everything (Dream, segment)


Komentarze (1)
Dodając komentarz do artykułu akceptujesz regulamin strony.
Radio Wrocław nie odpowiada za treść komentarzy.
~lewacki elaborat2019-01-26 09:04:42 z adresu IP: (46.76.xxx.xxx)
Gdanisko i sekta wyznawców jego